این دو عنوان در شروع به شکایت و تعقیب و اجرای حکم تاثیرات فراوانی دارند که به آنها خواهیم پرداخت.
ابتدا قابل گذشت و غیرقابل گذشت را تعریف کنیم سپس به بررسی جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت بپردازیم.
طبق ماده 100 قانون مجازات اسلامی، #جرایم_قابل_گذشت، جرایمی هستند که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است. در مقابل جرایم غیرقابل گذشت، جرایمی هستند که شکایت شاکی و گذشت وی در شروع به تعقیب و رسیدگی و ادامه آنها و اجرای مجازات تأثیری ندارد. یعنی مدعی العموم {دادستان}میتواند اقدام به اعلام جرم علیه مرتکب کرده و شروع به تعقیب کیفری و مجازات مرتکب کند، بدون این که شخص خاصی از او شکایت کرده باشد.
مثلا جرم توهین{ماده 608 قانون مجازات اسلامی } یک جرم قابل گذشت است.برای مثال اگر حمید در حضور #دادستان به رضا بگوید مرتیکه الاغ!!! تا زمانیکه رضا طرح شکایت نکند علیه حمید،حمید تحت تعقیب قرار نمیگیرد. و اگر رضا از حمید بابت جرم توهین شکایت کرد و پس از چند روز به حمید رضایت بدهد در اینجا قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرا صادر میشود و دادستان حق پیگیری و ادامه تعقیب را ندارد یا قاضی دادگاه کیفری دو قرار موقوفی تعقیب صادر میکند و یا اگر پرونده در مرحله اجرای حکم باشه ، قاضی اجرای حکم قرار موقوفی اجرا صادر میکند.
جرم جعل سند رسمی{موضوع ماده 532 قانون مجازات اسلامی} یک جرم غیر قابل گذشت است.یعنی اگر هانیه سند خودروی شیوا را جعل کند ولی شیوا خودش از این موضوع بی خبر باشد اما دادستان از این موضوع باخبر شود، خود دادستان میتواند علیه هانیه طرح شکایت کند و اگر شیوا نسبت به هانیه اعلام گذشت کند،تعقیب و رسیدگی به اتهام شیوا ادامه خواهد یافت{در حالیکه اگر هانیه یک جرم قابل گذشت مرتکب شده بود با گذشت شاکی خصوصی پرونده منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشد} یعنی ممکن قاضی رسیدگی کننده هانیه را به چند سال حبس محکوم کند.
تاثیر گذشت در جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت در چیست؟
در این است که در جرایم قابل گذشت ،گذشت شاکی خصوصی منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشود و دادستان و قاضی حق هیچ دخالتی پس از آن را ندارند ولی در جرایم غیرقابل گذشت،گذشت شاکی خصوصی از اسباب تخفیف در میزان مجازات{موضوع ماده 483 قانون آئین دادرسی کیفری} است.
حالا چه جرایمی قابل گذشت هستند و چه جرایمی غیرقابل گذشت؟
ضابطه ی تشخیص جرایم غیرقابل گذشت از جرایم قابل گذشت هم بصورت شمارش مواد قانونیست هم بصورت یک تعریف کلی.
قانوگذار در ماده 104 قانون مجازات اسلامی لیست جرایم قابل گذشت را به شرح ذیل اعلام نموده است:
جرم توهین{ماده 608 قانون مجازات اسلامی } یک جرم قابل گذشت است.برای مثال اگر حمید در حضور #دادستان به رضا بگوید مرتیکه الاغ!!! تا زمانیکه رضا طرح شکایت نکند علیه حمید،حمید تحت تعقیب قرار نمیگیرد. و اگر رضا از حمید بابت جرم توهین شکایت کرد و پس از چند روز به حمید رضایت بدهد در اینجا قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرا صادر میشود و دادستان حق پیگیری و ادامه تعقیب را ندارد یا قاضی دادگاه کیفری دو قرار موقوفی تعقیب صادر میکند و یا اگر پرونده در مرحله اجرای حکم باشه ، قاضی اجرای حکم قرار موقوفی اجرا صادر میکند.
جرم جعل سند رسمی{موضوع ماده 532 قانون مجازات اسلامی} یک جرم غیر قابل گذشت است.یعنی اگر هانیه سند خودروی شیوا را جعل کند ولی شیوا خودش از این موضوع بی خبر باشد اما دادستان از این موضوع باخبر شود، خود دادستان میتواند علیه هانیه طرح شکایت کند و اگر شیوا نسبت به هانیه اعلام گذشت کند،تعقیب و رسیدگی به اتهام شیوا ادامه خواهد یافت{در حالیکه اگر هانیه یک جرم قابل گذشت مرتکب شده بود با گذشت شاکی خصوصی پرونده منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشد} یعنی ممکن قاضی رسیدگی کننده هانیه را به چند سال حبس محکوم کند.
تاثیر گذشت در جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت در چیست؟
در این است که در جرایم قابل گذشت ،گذشت شاکی خصوصی منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشود و دادستان و قاضی حق هیچ دخالتی پس از آن را ندارند ولی در جرایم غیرقابل گذشت،گذشت شاکی خصوصی از اسباب تخفیف در میزان مجازات{موضوع ماده 483 قانون آئین دادرسی کیفری} است.
حالا چه جرایمی قابل گذشت هستند و چه جرایمی غیرقابل گذشت؟
ا جرم توهین{ماده 608 قانون مجازات اسلامی } یک جرم قابل گذشت است.برای مثال اگر حمید در حضور #دادستان به رضا بگوید مرتیکه الاغ!!! تا زمانیکه رضا طرح شکایت نکند علیه حمید،حمید تحت تعقیب قرار نمیگیرد. و اگر رضا از حمید بابت جرم توهین شکایت کرد و پس از چند روز به حمید رضایت بدهد در اینجا قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرا صادر میشود و دادستان حق پیگیری و ادامه تعقیب را ندارد یا قاضی دادگاه کیفری دو قرار موقوفی تعقیب صادر میکند و یا اگر پرونده در مرحله اجرای حکم باشه ، قاضی اجرای حکم قرار موقوفی اجرا صادر میکند.
جرم جعل سند رسمی{موضوع ماده 532 قانون مجازات اسلامی} یک جرم غیر قابل گذشت است.یعنی اگر هانیه سند خودروی شیوا را جعل کند ولی شیوا خودش از این موضوع بی خبر باشد اما دادستان از این موضوع باخبر شود، خود دادستان میتواند علیه هانیه طرح شکایت کند و اگر شیوا نسبت به هانیه اعلام گذشت کند،تعقیب و رسیدگی به اتهام شیوا ادامه خواهد یافت{در حالیکه اگر هانیه یک جرم قابل گذشت مرتکب شده بود با گذشت شاکی خصوصی پرونده منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشد} یعنی ممکن قاضی رسیدگی کننده هانیه را به چند سال حبس محکوم کند.
تاثیر گذشت در جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت در چیست؟
در این است که در جرایم قابل گذشت ،گذشت شاکی خصوصی منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا میشود و دادستان و قاضی حق هیچ دخالتی پس از آن را ندارند ولی در جرایم غیرقابل گذشت،گذشت شاکی خصوصی از اسباب تخفیف در میزان مجازات{موضوع ماده 483 قانون آئین دادرسی کیفری} است.
حالا چه جرایمی قابل گذشت هستند و چه جرایمی غیرقابل گذشت؟
با مراجعه به قانون در ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، با لیستی از مواد قانونی مواجه می‌‌شویم که جرایم قابل گذشت را برشمرده است. با هم نگاهی به لیست این جرایم خواهیم انداخت. عددی که در جلوی هر عنوان آمده است، اشاره به ماده قانونی دارد که بر اساس آن این رفتار جرم انگاری شده است.
جرایمی که به عنوان قانون خاص، جرمی را قابل گذشت معرفی کرده باشند.
جعل و تزویر در اسناد و نوشته‌های غیررسمی (۵۳۶)
سوءاستفاده از ضعف نفس شخصی (۵۹۶)
توهین ساده، توهین به کارمندان دولت، توهین به نماینده رئیس کشور خارجی و نماینده سیاسی کشور خارجی در قلمرو خاک ایران (۶۰۸ و ۶۰۹ و ۵۱۷) (سایر توهین‌های مشدد غیرقابل گذشت هستند)
سقط جنین زن حامله به واسطه ضرب یا اذیت و آزار وی (۶۲۲) ( بقیه موارد سقط جنین از جمله سقط جنین توسط پزشک غیرقابل گذشت است)
امتناع شخص از دادن طفلی که به او سپرده شده است (۶۳۲)
رها کردن طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست در محلی که خالی از سکنه است (۶۳۳)
مزاحمت با تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر(۶۴۱)
تدلیس در نکاح (۶۴۷)
افشای اسرار مردم (۶۴۸)
اخذ نوشته یا سند یا امضا یا مهر با جبر و قهر یا اکراه و تهدید (۶۶۸)
تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا افشای اسرار (۶۶۹)
سوء استفاده از سفید امضا یا سفید مهر (۶۷۳)
خیانت در امانت (۶۷۴)
برخی از مصادیق تخریب (۶۷۶ و ۶۷۷)
کشتن حیوان حلال گوشت متعلق به دیگری یا حیواناتی که شکار آنها توسط دولت ممنوع است (۶۷۹)
اتلاف اسناد غیردولتی (۶۸۲) (اتلاف اسناد دولتی غیرقابل گذشت است)
چراندن محصول متعلق به دیگری، تخریب نخلستان، تاکستان، باغ، میوه آسیاب، درخت و نخل متعلق به دیگری (۶۸۴ و ۶۸۵)
تخریب زیست و منابع طبیعی و تصرف عدوانی و ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در مواردی که ملاک و اراضی متعلق به اشخاص خصوصی باشد (۶۹۰)
تصرف ملک دیگری به قهر و غلبه (۶۹۲)
تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق برای بار دوم (۶۹۳)
ورود به منزل یا مسکن دیگری به عنف یا تهدید (۶۹۴)
افترا (۶۹۷)
نشر اکاذیب (۶۹۸) (نشر اکاذیب رایانه‌ای غیرقابل گذشت است)
افترای عملی (۶۹۹)
هجو و انتشار هجوبه (۷۰۰)
برخی از مصادیق تصادفات رانندگی (۷۱۶ و ۷۱۷)
هتک حیثیت رایانه‌ای (۷۴۴)
سرقت مقرون به یکی از پنج شرط مشدد و کیفری و جیب‌بری و امثال آن و سرقت ساده و ربایش؛ همه این جرایم زمانی قابل گذشت هستند که ارزش مال مورد سرقت، بیش از دویست میلیون ریال نباشد و سارق فاقد سابقه موثر کیفری باشد. (۶۵۶ ،۶۶۱،۶۵۷، ۶۶۵)
انتقال مال غیر و کلاهبرداری به شرطی که مبلغ آن یک میلیارد ریال یا کمتر باشد، جرائم در حکم کلاهبرداری و جرائمی که مجازات کلاهبرداری درباره آنها مقرر شده یا طبق قانون کلاهبرداری محسوب میشود در صورت داشتن بزه دیده (صرف نظر از مبلغ آن)
تمام جرایم درجه ۵ تا ۸ که مرتکب آن زیر ۱۸ سال دارد در صورت داشتن بزه‌دیده.
حد قذف
جرایم تعزیری در باب دیات
در ماده 103 قانون مجازات یک تعریف کلی برای تشخیص جرایم از قابل گذشت و غیر قابل گذشت ارائه میشود.
ماده 103:چنانچه قابل گذشت بودن جرمی در قانون تصریح نشده باشد، غیر قابل گذشت محسوب میشود مگر اینکه از حق الناس بوده و شرعاً قابل گذشت باشد.
در واقع قانونگذار در کشور ما جرایم را اصولا غیرقابل گذشت دانسته است که دو استثنای آن در بالا ذکر شد.
دیدگاهتان را بنویسید